Agresja jest kojarzona z zachowaniami impulsywnymi, z biciem, kopaniem, krzyczeniem, wulgaryzmami, zastraszaniem. Pomija się, albo nie ma się świadomości, że o agresji nie mówimy jedynie w kontekście jawnego krzywdzenia kogoś, ale również w sytuacji, gdy ktoś się do nas uśmiecha, z poru jest uprzejmy i sympatyczny, albo w ogóle się do nas nie odzywa. W takich momentach mówimy o agresji biernej, zwanej również pasywnej.
ŹRÓDŁA BIERNEJ AGRESJI
Źródeł biernej agresji upatruje się w wcześniejszych doświadczeniach, gdzie wielokrotnie było się adresatem zachowań agresywnych i przemocowych. W środowiskach, w których nie ma przyzwolenia na okazywanie złości, przyczynić się mogą do tłumienia jej. Powodem może być odczuwana zazdrość, kłopoty w nawiązywaniu relacji opartych o poczucie bezpieczeństwa i zaufania, a tajże poczucie samotności.
OBLICZA BIERNEJ AGRESJI
Agresja bierna (pasywna) sprawić może najwięcej trudności, ponieważ na pierwszy rzut oka nic takiego złego się nie dzieje, jak zwróci się komuś uwagę to łatwo zaprzeczy, aby ją stosował, przerzuci odpowiedzialność na kogoś innego. Agresja bierna przyjmuje postać żartów, zwrócenia na coś uwagę w ironiczny sposób lub taki by kogoś ośmieszyć, zdewaluować. Najczęściej jak się zwróci uwagę to otrzymuje się odpowiedź: “no co ty jesteś taki przewrażliwiony, no już nic nie można tobie powiedzieć?” albo “ty to już nic na żartach się nie znasz”. Komplementy z drugim dnem, przykładowymi zdaniami jakie mogą się pojawić to: “o jakie masz fajne spodnie, tak wyszczuplają twoje łydki”, “no piękną masz tę sukienkę, kilka sezonów temu, gdy była na takie moda też taką nosiłam”.
Postacią biernej agresji może być nicniemówienie, czyli tak zwane CICHE DNI. Zazwyczaj dzieje się tak, gdy ktoś się na kogoś obrazi, ale nic nie powie, że jest mu przykro, nie zgadza się lub poczuł się urażony. Zazwyczaj uważa, że ktoś powinien wiedzieć lub się domyśleć. Sytuacje, kiedy to ktoś unika kontaktów, nie odpowiada nam na przywitanie, ignoruje pytania, próby nawiązania rozmowy, nie odbiera telefonu, nie odpowiada na wiadomości, niezaproszenie kogoś na wspólne wyjście, obiad czy imprezę.
Buntowanie się przeciwko autorytetom – przeciwko szefowi, liderowi grupy, rodzicom. Bunt w tym przypadku charakteryzuje się unikaniem brania odpowiedzialności za powierzone zadania, tzw. “umywanie rąk”, niewywiązywanie się z należytą starannością z obowiązków zawodowych, czy też domowych, nie przekazywanie wszystkich informacji, w szczególności tych negatywnych i krytycznych.
Wywoływanie poczucia winy, czyli niemówienie wprost o swoich potrzebach, ma na celu wymuszenie u kogoś zmiany planów, zachowania, np.: “no tak ty sobie idziesz, świetnie się będziesz bawić, a mnie tu samą zostawisz, w dodatku przeziębioną” lub “o widzę, że już skończyłeś swoją pracę i się nudzisz, no fajnie masz, niestety ja to mam tyle do zrobienia, nikt mi w niczym nie pomoże, też bym chciał już sobie odpocząć”.
Pozostawienie kogoś w ostatniej chwili z jakąś sprawą, obowiązkiem czy zadaniem lub poinformowanie o swojej nieobecności na imprezie, czy niemożności pomocy w czymś. np.: ktoś obiecał, że podwiezie gdzieś kogoś, jednak o omówionej godzinie spotkania pisze wiadomość, że nie uda mu się dotrzeć. Oczywiście bywają sytuacje losowe, których nikt nie jest w stanie przewidzieć, ale jeśli mówimy o agresji, to w grę wchodzi bagatelizowanie, zaniedbanie, albo po porostu niechęć do zrobienia czegoś co kończy się odmową.
Nawet w codziennym życiu możemy wynaleźć wiele komunikatów związanych z bierną agresją, w szczególności, gdy ktoś nie wyraża wprost swojej złości i oczekiwań, pod hasłami: “ciągle jest tutaj bałagan”, “nie doczekam się chyba pomocy nigdy od nikogo”.
Podczas rozmów albo próby wyjaśnienia jakieś spornej sytuacje wchodzenie w rolę ofiary co powoduje poczucie winy wśród rozmówców jak również kłopot w prowadzeniu rozmów.
ZASADY RADZENIA SOBIE Z ZACHOWANIAMI AGRESYWNYMI
1. Nie należy udawać, że nic się nie stało, że to co się wydarzyło nie ma znaczenia. Jeśli będziemy bagatelizować tego typu sytuacje może to zacząć wpływać na postrzeganie samych siebie, obniży się poczucie własnej wartości itp.
2. Bycie opanowanym, czyli za wszelką cenę nie dać się sprowokować, ponieważ możemy być niezrozumiani, a ponadto będzie pewnie nam przypisane złe zachowanie.
3. Być asertywnym, to znaczy jasno przedstawiać swój punkt widzenia oraz emocje jakie są wywoływane przez daną osobą, a jeśli będzie na to przestrzeń przekazać swoje oczekiwania.
4. Pomyśl co tak naprawdę cię rani.
5. Zadaj sobie pytanie, czy chcesz utrzymywać z tą osobą kontakt, a jeśli tak, to na jakich warunkach.
6. Jeśli obawiasz się, że “nie wygrasz w potyczkach słownych” z daną osobą, odpowiadaj krótko, np.: jeśli koleżanka zwraca uwagę, że masz super sukienkę i też taką nosiła kilka sezonów temu, dobrą odpowiedzią może być “widzę, że zwracasz uwagę na mnie i to w jakim stroju przychodzę”.
JEŚLI ZAOBSERWUJESZ U SIEBIE ZACHOWANIA BIERNEJ AGRESJI
1. Staraj się zatrzymywać komunikaty, tzn. pomyśl co chcesz przekazać.
2. Jakie są twoje potrzeby, ponieważ pod tego typu komunikatami/zachowaniami są ukryte niewyrażone wprost potrzeby i oczekiwania.
3. Zastanów się z jakiego powodu nie jesteś w stanie powiedzieć czegoś wprost.
4. Jak się w danej chwili czujesz, czy pojawia się złość, żal, zazdrość?
5. Czy zauważasz inne trudności w komunikowaniu się z ludźmi.
